องค์ประกอบของน้ำหมักชีวภาพ

1. ฮอร์โมน
ฮอร์โมนหรือสารเร่งการเจริญเติบโตมีบทบาทต่อการพัฒนาคุณภาพและการเจริญเติบโตของสิ่งมีชีวิตได้แก่ มนุษย์ สัตว์ พืช และจุลินทรีย์ ฮอร์โมนที่มีต่อผลการเจริญของพืชและจุลินทรีย์ที่สำคัญมีดังนี้ คือ ฮอร์โมนออกซิน (Auxin), จิบเบอร์เรนลิน (Gibberellin) และไซโตโคนิน (Cytokinin) โดยฮอร์โมนดังกล่าวนี้จะช่วยในการเร่งอัตราการเจริญเติบโตของพืช เช่น การแตกยอด ผลิไบ ออกดอก การขยายการเจริญของราก และช่วยให้จุลินทรีย์เจริญเติบโต เป็นต้น พืชผักหรือสัตว์ในสภาพธรรมชาติจะมีส่วนประกอบจของฮอร์โมนในปริมาณสูง

1.1 ฮอร์โมนออกซิน (Auxin)
บทบาทที่มีต่อพืช คือทำให้พืชมีการเกิดรากฝอยรากแขนงเพิ่มขึ้น เซลล์พืชมีการขยายตัวมากขึ้น มีการแบ่งเซลล์ของพืชมากขึ้น การติดผลดีขึ้นและเจริญเติบโตดี ส่งเสริมการออกดอก กระตุ้นการสุกของผลเพิ่มกิจกรรมเอนไซม์

1.2 ฮอร์โมนจิบเบอร์เรลลิน (Gibberellin)
บทบาทที่มีผลต่อพืช คือ กระตุ้นการแบ่งเซลล์ของพืช มีการยืนตัวของลำต้นมากขึ้น ชักนำให้เกิดการงองของเมล็ดพืช การติดผลดีขึ้น กระตุ้นการสุกของผล ส่งเสริมการออกดอก พัฒนาการเกิดหน่อข้าง

1.3 ฮอร์โมนไซโตโคนิน (Cytokinin)
บทบาทที่มีผลต่อพืช คือ เพิ่มการแบ่งตัวของเซลล์พืช ส่งเสริมการพัฒนารากพืช ส่งเสริมการเกิดรากขนอ่อน ทำให้เกิดหน่ออ่อน ทำให้เกิดตาดอก เกิดการขยายตัวของใบเพิ่มขึ้น และเพิ่มอัตราการรเกิดกระบวนการสังเคราะห์แสง

ตารางที่ 1 : ปริมาณฮอร์โมน กรดฮิวมิก และค่า pH ในน้ำหมักชีวภาพ
ชนิดน้ำหมักชีวภาพ	ฮอร์โมน (มิลลิกรัมต่อลิตร)			กรดฮิวมิก	pH
ชนิดน้ำหมักชีวภาพ	ออกซิน	จิบเบอร์เรล ลิน	ไซโตโคนิน	(เปอร์เซ็นต์)	pH
น้ำหมักชีวภาพจากปลา	4.01	33.07	3.05	3.36	4.2
น้ำหมักชีวภาพจากหอยเชอรี่	6.85	37.14	13.62	3.07	3.7
น้ำหมักชีวภาพจากผักประเภทกินใบ	4.33	16.57	22.64	0.95	3.9
น้ำหมักชีวภาพประเภทกินผล	0.27	28.93	11.28	0.83	3.7
น้ำหมักชีวภาพจากน้ำนมและผลไม้	48.04	360.60	25.60	0.87	4.1

2. กรดฮิวมิก (Humic acid)
น้ำหมักชีวภาพจากพืชหรือสัตว์จะมีองค์ประกอบของกรดฮิวมิก และคุณสมบัติคล้ายกับฮอร์โมนพืช หรือ ฮอร์โมนออกซิน มีความสำคัญในการเร่งการเจริญเติบโตของรากและลำต้นพืชได้ดี ปริมาณกรดฮิวมิกในน้ำหมักชีวภาพจากปลาและหอยเชอรี่มีปริมาณเฉลี่ย 3 เปอร์เซ็นต์ และในพืชจะมีปริมาณกรดฮิวมิกเฉลี่ย 1 เปอร์เซ็นต์ จากผลวิเคราห์ปริมาณกรดฮิวมิกในน้ำหมักชีวภาพจากสัตว์ โดยเฉลี่ยพบว่าจะมีกรดฮิวมิกสูงกว่าน้ำหมักชีวภาพจากพืช

ตารางที่ 2 : ปริมาณกรดอะมิโนและวิตามินในน้ำหมักชีวภาพแต่ละชนิด
ชนิดน้ำหมักชีวภาพ	กรดอะมิโน			วิตามิน
	(มิลลิกรัมต่อตัวอย่าง 100 กรัม)			(มิลลิกรัมต่อตัวอย่าง 100 กรัม)
	L-Leucine	L-Alanine	L-Glutamic acid	วิตามินบีสอง	ไนอะซีน
น้ำหมักชีวภาพจากปลา	40.3	1450.5	542.4	1.04	24.15
น้ำหมักชีวภาพจากผักประเภทกินใบ	81.4	138.3	174.1	1.51	1.34
น้ำหมักชีวภาพประเภทกินผล	66.6	127.1	153.9	1.62	1.19
น้ำหมักชีวภาพจากน้ำนมและผลไม้	184.2	193.0	278.3	1.60	0.84

3. กรดอะมิโนและวิตามิน
กรดอะมิโนและวิตามินเป็นองค์ประกอบในน้ำหมัวภาพซึ่งจะมีความแตกต่างกันขึ้นอยู่กับชนิดของวัสดุที่นำมาผลิต กรดอะมิโนมีประโยชน์ในการสร้างเซลล์พืชหรือจุลินทรีย์ในดิน สำหรับวิตามินเป็นสารเสริมการเจริญเติบโตให้กับพืชและจุลินทรีย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มของวิตามินบีจะมีบทบาทสำคัญในการทำงานของเอนไซม์หรือน้ำย่อยของพืชรวมถึงการส่งเสริมการสร้างเนื้อเยื่อพวกเซลล์เมมเบรน (Membrane)

ตารางที่ 3 : ปริมาณเอนไซม์บางชนิดในน้ำหมักชีวภาพ
ชนิดน้ำหมักชีวภาพ	เอนไซม์ (มิลลิยูนิต/มิลลิลิตร)		ปริมาณโปรตีน
ชนิดน้ำหมักชีวภาพ	เซลลูเลส	ฟอสฟาเทส	(ไมโครกรัม/มล.)
ปลา	72.5	406.8	745.8
หอยเชอร์รี่	68.4	301.7	736.9
ผักรวม	440.2	69.0	103.6
ผลไม้รวม	470.5	39.5	114.6
สมุนไพร	291.4	37.7	95.6

4. เอนโซม์หรือน้ำย่อยบางชนิด
ในกระบวนการหมักจุมีเอนไซม์เกิดขึ้นจากกิจกรรมของจุลินทรีย์ที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการย่อยสลายหลายชนิดได้แก่ เอนไซม์เซลลูเลสและฟอสฟาเทส เป็นต้น รวมถึงได้สารโปรตีน โดยเอนไซม์ต่าง ๆ ในน้ำหมักจะช่วยในการย่อยสลายวัสดุอินทรีย์ในดิน ซึ่งอยู่ในรูปที่พืชยังไม่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้

ตารางที่ 4 : ชนิดและปริมาณอาหารหลักและธาตุอาหารรองในน้ำหมักชีวภาพ
ชนิดน้ำหมักชีวภาพ	ธาตุอาหาร %						ค่า pH	ค่า EC
	ไนโตรเจน	ฟอสฟอรัส	โพแทสเซียม	แคลเซียม	แมกนีเซียม	กำมะถัน		(ds/m)
	ไนโตรเจน	ฟอสฟอรัส	โพแทสเซียม	แคลเซียม	แมกนีเซียม	กำมะถัน		(ds/m)
ปลา	0.98	1.12	1.03	1.66	0.24	0.20	4.35	21.60
ผัก	0.14	0.30	0.40	0.68	0.26	0.27	4.30	15.90
ผลไม้รวม	0.27	0.05	0.63	0.58	0.01	0.17	3.60	3.78
หอยเชอรี่	0.35	0.25	0.85	1.65	0.29	0.15	4.65	29.18
พืชพื้นเมือง	0.23	0.01	0.39	0.059	0.034	0.66	3.80	2.19
น้ำนม	0.08	0.14	0.17	0.07	0.08	0.17	4.30	6.45

5. ธาตุอาหารพืช
โดยส่วนใหญ่จะพบว่ามีปริมาณธาตุอาหารหลักและธาตุอาหารเสริมน้อยมาก ซึ่งไม่เพียงพอต่อความต้องการของพืช

ตารางที่ 5 : ปริมาณธาตุอาหารเสริม (จุลธาตุ) ในน้ำหมักชีวภาพ
ชนิด	ธาตุอาหารเสริม (ppm)
ชนิด	เหล็ก	แมงกานีส	ทองแดง	สังกะสี	โบรอน
ปลา	160	50	30	12	-
กระดูกป่น	240	27	38	6	-
หอยเชอรี่	171	126	140	180	-
ผักรวม	50	30	28	13	-
ผลไม้รวม	46	52	37	16	19